Kanun Numarası : 6331
Kabul Tarihi : 20/6/2012
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 30/6/2012 Sayı : 28339
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 52
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş
sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının
iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve
yükümlülüklerini düzenlemektir.
Kapsam ve istisnalar
MADDE 2 – (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait
bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren
vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına
faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
(2) Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında
bu Kanun hükümleri uygulanmaz:
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri
işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve
Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri.
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.
c) Ev hizmetleri.
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve
hizmet üretimi yapanlar.
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri
sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek
edindirme faaliyetleri.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
b) Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine
bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişiyi,
c) Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde
bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı,
ç) Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve
güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve
benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime
sahip kişiyi,
d) Eğitim kurumu: İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve
diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen
kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanununa göre
faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseseleri,
e) Genç çalışan: Onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını
doldurmamış çalışanı,
f) İş güvenliği uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği alanında
görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı
belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı,
g) İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana
gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre
uğratan olayı,
ğ) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi
yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
h) İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve
olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği
mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku,
yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer
eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,
ı) İşyeri hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev
yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip
hekimi,
i) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi: İşyerinde iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele
sahip olan birimi,
j) Konsey: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyini,
k) Kurul: İş sağlığı ve güvenliği kurulunu,
1) Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu
ortaya çıkan hastalığı,
m) Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve
kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet
gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini
sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça
yetkilendirilen birimi,
n) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için
planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,
o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da
başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,
ö) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan
gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol
açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla
yapılması gerekli çalışmaları,
p) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek,
çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,
r) Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından,
yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan
maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları
ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike
grubunu,
s) Teknik eleman: Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager
unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı
mezunlarını,
ş) İşyeri hemşiresi: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik
Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği
alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hemşireliği
belgesine sahip hemşire/sağlık memurunu,
ifade eder.
(2) İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin
yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından
işveren sayılır.
İKİNCİ BÖLÜM
İşveren ile Çalışanların Görev, Yetki ve Yükümlülükleri
İşverenin genel yükümlülüğü
MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık
ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi
dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve
gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun
hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine
uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik
yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki
çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli
tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet
alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki
yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin
maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
Risklerden korunma ilkeleri
MADDE 5 – (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine
getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:
a) Risklerden kaçınmak.
b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.
c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.
ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin
tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen
göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe
olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.
d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.
e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla
değiştirmek.
f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler
ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel
bir önleme politikası geliştirmek.
g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine
göre öncelik vermek.
ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
MADDE 6 – (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu
risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;
a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi
ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen
niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir
kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine
getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması
hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine
getirilmesini kendisi üstlenebilir.
b) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve
kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve
zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.
c) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler
arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.
ç) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve
kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve
yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.
d) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen
veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet
aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine
gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.
(2) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini,
Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği gibi
4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde de alabilir.
(3) Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde,
diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi
MADDE 7 – (1) İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin
yerine getirilmesi için, Bakanlıkça aşağıdaki şartlarla destek sağlanabilir:
a) Kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan,
çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabilir. Ancak,
Bakanlar Kurulu, ondan az çalışanı bulunanlardan az tehlikeli sınıfta yer alan
işyerlerinin de faydalanmasına karar verebilir.
b) Giderler, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa
vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak suretiyle,
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilir.
c) Uygulamada, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınır.
ç) Bu Kanun ve diğer mevzuat gereğince yapılan kontrol ve
denetimlerde; istihdam ettiği kişilerin sigortalılık bildiriminde bulunmadığı
tespit edilen işverenlerden, tespit tarihine kadar yapılan ödemeler yasal faizi
ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumunca tahsil edilir ve bu durumdaki işverenler,
sağlanan destekten üç yıl süreyle faydalanamaz.
d) Uygulamaya ilişkin olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri
gidermeye, uygulamayı yönlendirmeye ve doğabilecek sorunları çözmeye Bakanlık
yetkilidir.
(2) Aşağıdaki konular ile bunlara ilişkin usul ve esaslar,
Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle
belirlenir:
a) İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi
için sağlanacak desteğin uygulanması.
b) Destek sağlanacak ondan az çalışanı bulunan işyerlerinin
özellikleri göz önünde bulundurularak; Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından
ödenecek iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedellerinin tespiti, destek olunacak
kısmı ve ödenme şekli.
c) Destekten faydalanabilecek işyerlerinin taşıması gereken
şartlar.
ç) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti verecek kuruluşların
özellikleri.
(3) Etkinlik ve sürekliliğin sağlanması amacıyla; Bakanlık
tarafından Sağlık Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve ilgili
meslek kuruluşlarıyla iş birliği yapılabilir.
İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları
MADDE 8 – (1) İşyeri hekimi ve iş güvenliği
uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle
kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve
mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür.
(2) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları;
görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması
gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan
hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde,
bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir.
(3) Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş
güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki
ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
(4) Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde
vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının
meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği
uzmanının yetki belgesi askıya alınır.
(5) İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok
tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan
işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise
en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır.
Bakanlık, iş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin görevlendirilmesi
konusunda sektörel alanda özel düzenleme yapabilir.
(6) Belirlenen
çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli
görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi
kurar. Bu durumda, çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık
çalışma süresi dikkate alınır.
(7) Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre
çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz
personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında,
belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya
ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve
kuruluşlarında görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele,
görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile
çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu
ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki
görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak
kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate
alınmaz.
(8) Kamu sağlık hizmetlerinde tam süreli çalışmaya ilişkin
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, işyeri hekimlerinin ve diğer sağlık
personelinin işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik
birimlerinde görevlendirilmelerinde ve hizmet verilen işyerlerinde çalışanlarla
sınırlı olmak üzere görevlerini yerine getirmelerinde, diğer kanunların
kısıtlayıcı hükümleri uygulanmaz.
Tehlike sınıfının belirlenmesi
MADDE 9 – (1) İşyeri tehlike sınıfları; 31/5/2006
tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83
üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi de
dikkate alınarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün Başkanlığında ilgili
taraflarca oluşturulan komisyonun görüşleri doğrultusunda, Bakanlıkça
çıkarılacak tebliğ ile tespit edilir.
(2) İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde, o işyerinde
yapılan asıl iş dikkate alınır.
Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma
MADDE 10 – (1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği
yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk
değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu.
b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve
müstahzarların seçimi.
c) İşyerinin tertip ve düzeni.
ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi
özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.
(2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak
iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım
veya ekipmanı belirler.
(3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği
tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri; çalışanların sağlık ve
güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari
yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma
ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine
yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.
Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım
MADDE 11 – (1) İşveren;
a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile
çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden
değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel
acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve
sınırlandırıcı tedbirleri alır.
b) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere
gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar, acil durum planlarını hazırlar.
c) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve
taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde
bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla
mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda
eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendirir, araç ve gereçleri sağlayarak
eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını
sağlar.
ç) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve
yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı
sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar.
Tahliye
MADDE 12 – (1) Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin
meydana gelmesi durumunda işveren;
a) Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden
ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri
yapar ve çalışanlara gerekli talimatları verir.
b) Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça,
gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki
çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez.
(2) İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin
güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen
haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri
ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar.
Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça
yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.
Çalışmaktan kaçınma hakkı
MADDE 13 – (1) Ciddi ve yakın tehlike ile karşı
karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene
başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar
verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl
kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan
temsilcisine yazılı olarak bildirilir.
(2) Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar
vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan
kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile
kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır.
(3) Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu
durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya
tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu
hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.
(4) İş sözleşmesiyle
çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda,
tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir. Toplu
sözleşme veya toplu iş sözleşmesi ile çalışan kamu personeli, bu maddeye göre
çalışmadığı dönemde fiilen çalışmış sayılır.
(5) Bu Kanunun 25 inci maddesine göre işyerinde işin
durdurulması hâlinde, bu madde hükümleri uygulanmaz.
İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi
MADDE 14 – (1) İşveren;
a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını
tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.
b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden
olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya
çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları
inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.
(2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal
Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:
a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.
b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından
kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş
günü içinde.
(3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek
hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından
yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder.
(4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş
kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı
tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna
bildirir.
(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar,
Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Sağlık gözetimi
MADDE 15 – (1) İşveren;
a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik
risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin
yapılmasını sağlamak zorundadır:
1) İşe girişlerinde.
2) İş değişikliğinde.
3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle
tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri
hâlinde.
4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile
işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla.
(2) Tehlikeli ve çok
tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun
olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz.
(3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları,
işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik
biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık
Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar
kesindir.
(4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden
kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz.
(5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve
itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.
Çalışanların bilgilendirilmesi
MADDE 16 – (1) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan
temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda
bilgilendirir:
a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri,
koruyucu ve önleyici tedbirler.
b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar.
c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla
mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.
(2) İşveren;
a) 12 nci maddede belirtilen ciddi ve yakın tehlikeye maruz
kalan veya kalma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan
risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirir.
b) Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen
çalışanların birinci fıkrada belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere,
söz konusu çalışanların işverenlerine gerekli bilgileri verir.
c) Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar,
raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan
temsilcilerinin ulaşmasını sağlar.
Çalışanların eğitimi
MADDE 17 – (1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve
güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan
önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde
veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya
çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla
tekrarlanır.
(2) Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir.
(3) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok
tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim
aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.
(4) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana
işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri,
korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir.
Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara,
tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
(5) Tehlikeli ve çok
tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak
sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren
eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere
gelen çalışanlar işe başlatılamaz.
(6) Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve
güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar.
(7) Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti
çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.
Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu
süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının
sağlanması
MADDE 18 – (1) İşveren, görüş alma ve katılımın
sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin
bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa
çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar:
a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin
alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer
alma ve katılımlarının sağlanması.
b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı,
çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi
konularında görüşlerinin alınması.
(2) İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin
aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar:
a) İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet
alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım,
yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.
b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu
ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın
belirlenmesi.
c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu
hizmetlerin yürütülmesi.
ç) Çalışanların bilgilendirilmesi.
d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması.
(3) Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş
sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya
teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.
Çalışanların yükümlülükleri
MADDE 19 – (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda,
kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer
çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
(2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve
talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde,
taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak,
bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak
ve değiştirmemek.
b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru
kullanmak ve korumak.
c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve
binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile
karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene
veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen
noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan
temsilcisi ile iş birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
Çalışan temsilcisi
MADDE 20 – (1) İşveren; işyerinin değişik
bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli
dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya
seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aşağıda belirtilen sayılarda çalışan
temsilcisini görevlendirir:
a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir.
b) Ellibir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde
iki.
c) Yüzbir ile beşyüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde
üç.
ç) Beşyüzbir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde
dört.
d) Binbir ile ikibin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde
beş.
e) İkibinbir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı.
(2) Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda
baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenir.
(3) Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi
veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene öneride bulunma
ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir.
(4) Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri
ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine
getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır.
(5) İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri
sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Konsey, Kurul ve Koordinasyon
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi
MADDE 21 – (1) Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak
üzere Konsey kurulmuştur.
(2) Konsey, Bakanlık Müsteşarının başkanlığında aşağıda
belirtilen üyelerden oluşur:
a) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma
Genel Müdürü, İş Teftiş Kurulu Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından
bir genel müdür.
b) Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Enerji
ve Tabii Kaynaklar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile
Sağlık bakanlıklarından ilgili birer genel müdür.
c) Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu
üyesi, Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı.
ç) İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst
kuruluşlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri
Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat
Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi.
d) İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürünün teklifi ve Konseyin kararı ile belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği
konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla iki temsilci.
(3) İkinci fıkranın (d) bendi kapsamında belirlenen Konsey
üyeleri, iki yıl için seçilir ve üst üste iki olağan toplantıya katılmaz ise
ilgili kurum veya kuruluşun üyeliği sona erer.
(4) Konseyin sekretaryası, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğünce yürütülür.
(5) Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar
verir. Oyların eşitliği hâlinde başkanın oyu kararı belirler. Çekimser oy
kullanılamaz.
(6) Konsey yılda iki defa olağan toplanır. Başkanın veya
üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir.
(7) Konseyin çalışma usul ve esasları Bakanlık tarafından
belirlenir.
İş sağlığı ve güvenliği kurulu
MADDE 22 – (1) Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu
ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur.
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular.
(2) Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren
ilişkisinin bulunduğu hallerde;
a) Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul
oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda
iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.
b) Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul
oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten
yetkili bir temsilci atar.
c) İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt
işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere
vekâleten yetkili bir temsilci atar.
ç) Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt
işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence
yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul
oluşturulur.
(3) Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması
ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler,
birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer
işverenleri bilgilendirir.
İş sağlığı ve güvenliğinin koordinasyonu
MADDE 23 – (1) Aynı çalışma alanını birden fazla
işverenin paylaşması durumunda işverenler; iş hijyeni ile iş sağlığı ve güvenliği
önlemlerinin uygulanmasında iş birliği yapar, yapılan işin yapısı göz önüne
alınarak mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulması çalışmalarını
koordinasyon içinde yapar, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini bu riskler
konusunda bilgilendirir.
(2) Birden fazla
işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri
gibi yerlerde, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki koordinasyon yönetim
tarafından sağlanır. Yönetim, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden
diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları
için işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Teftiş ve İdari Yaptırımlar
Teftiş, inceleme, araştırma, müfettişin yetki, yükümlülük
ve sorumluluğu
MADDE 24 – (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasının
izlenmesi ve teftişi, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili
Bakanlık iş müfettişlerince yapılır. Bu Kanun kapsamında yapılacak teftiş ve
incelemelerde, 4857 sayılı Kanunun 92, 93, 96, 97 ve 107 nci maddeleri
uygulanır.
(2) Bakanlık, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği
konularında ölçüm, inceleme ve araştırma yapmaya, bu amaçla numune almaya ve
eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde kontrol ve denetim
yapmaya yetkilidir. Bu konularda yetkilendirilenler mümkün olduğu kadar işi
aksatmamak, işverenin ve işyerinin meslek sırları ile gördükleri ve
öğrendikleri hususları tamamen gizli tutmakla yükümlüdür. Kontrol ve denetimin
usul ve esasları Bakanlıkça düzenlenir.
(3) Askeri işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler
üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler,
Millî Savunma Bakanlığı ve Bakanlıkça birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre
yürütülür.
İşin durdurulması
MADDE 25 – (1) İşyerindeki bina ve eklentilerde,
çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati
tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar,
hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği
alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş
durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri
ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel
kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması
durumunda iş durdurulur.
(2) İş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili üç iş
müfettişinden oluşan heyet, iş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili
iş müfettişinin tespiti üzerine gerekli incelemeleri yaparak, tespit tarihinden
itibaren iki gün içerisinde işin durdurulmasına karar verebilir. Ancak tespit
edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi hâlinde; tespiti yapan iş
müfettişi, heyet tarafından karar alınıncaya kadar geçerli olmak kaydıyla işi
durdurur.
(3) İşin durdurulması kararı, ilgili mülki idare amirine ve
işyeri dosyasının bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bir gün içinde
gönderilir. İşin durdurulması kararı, mülki idare amiri tarafından yirmidört
saat içinde yerine getirilir. Ancak, tespit edilen hususun acil müdahaleyi
gerektirmesi nedeniyle verilen işin durdurulması kararı, mülki idare amiri
tarafından aynı gün yerine getirilir.
(4) İşveren, yerine
getirildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde, yetkili iş mahkemesinde işin
durdurulması kararına itiraz edebilir. İtiraz, işin durdurulması kararının
uygulanmasını etkilemez. Mahkeme itirazı öncelikle görüşür ve altı iş günü
içinde karara bağlar. Mahkeme kararı kesindir.
(5) İşverenin işin durdurulmasını gerektiren hususların
giderildiğini Bakanlığa yazılı olarak bildirmesi hâlinde, en geç yedi gün
içinde işyerinde inceleme yapılarak işverenin talebi sonuçlandırılır.
(6) İşveren, işin durdurulması sebebiyle işsiz kalan
çalışanlara ücretlerini ödemekle veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere
meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermekle yükümlüdür.
İdari para cezaları ve uygulanması
MADDE 26 – (1) Bu Kanunun;
a) 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b)
bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir
yükümlülük için ayrı ayrı ikibin Türk Lirası,
b) 6 ncı maddesinin birinci fıkrası gereğince belirlenen
nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği
her bir kişi için beşbin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı
miktar, diğer sağlık personeli görevlendirmeyen işverene ikibinbeşyüz Türk
Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, aynı fıkranın (b),
(c) ve (d) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her
bir ihlal için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası, (ç) bendine aykırı hareket eden
işverene yerine getirilmeyen her bir tedbir için ayrı ayrı bin Türk Lirası,
c) 8 inci maddesinin birinci ve altıncı fıkralarına aykırı
hareket eden işverene her bir ihlal için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası,
ç) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre risk
değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene üçbin Türk Lirası,
aykırılığın devam ettiği her ay için dörtbinbeşyüz Türk Lirası, dördüncü
fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene binbeşyüz Türk
Lirası,
d) 11 ve 12 nci maddeleri hükümlerine aykırı hareket eden
işverene, uyulmayan her bir yükümlülük için bin Türk Lirası, aykırılığın devam
ettiği her ay için aynı miktar,
e) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı
binbeşyüz Türk Lirası, ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine
getirmeyen işverene ikibin Türk Lirası, dördüncü fıkrasında belirtilen
yükümlülükleri yerine getirmeyen sağlık hizmeti sunucuları veya yetkilendirilen
sağlık hizmeti sunucularına ikibin Türk Lirası,
f) 15 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında
belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, sağlık gözetimine tabi
tutulmayan veya sağlık raporu alınmayan her çalışan için bin Türk Lirası,
g) 16 ncı maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine
getirmeyen işverene, bilgilendirilmeyen her bir çalışan için bin Türk Lirası,
ğ) 17 nci maddesinin bir ila yedinci fıkralarında belirtilen
yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir çalışan için bin Türk Lirası,
h) 18 inci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine
getirmeyen işverene, her bir aykırılık için ayrı ayrı bin Türk Lirası,
ı) 20 nci maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında
belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene bin Türk Lirası, üçüncü
fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene binbeşyüz Türk
Lirası,
i) 22 nci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine
getirmeyen işverene her bir aykırılık için ayrı ayrı ikibin Türk Lirası,
j) 23 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bildirim
yükümlülüklerini yerine getirmeyen yönetimlere beşbin Türk Lirası,
k) 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araştırma
yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve
güvenlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olan işverene
beşbin Türk Lirası,
1) 25 inci maddesinde belirtilen yükümlülüklere göre
işyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak
durdurulan işi yönetmelikte belirtilen şartları yerine getirmeden devam ettiren
işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi onbin Türk Lirası, altıncı
fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene ihlale uğrayan
her bir çalışan için bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı
miktar,
m) 29 uncu maddesinde belirtilen; büyük kaza önleme politika
belgesi hazırlamayan işverene ellibin Türk Lirası, güvenlik raporunu hazırlayıp
Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete geçiren, işletilmesine
Bakanlıkça izin verilmeyen işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete
devam eden işverene seksenbin Türk Lirası,
n) 30 uncu maddesinde öngörülen yönetmeliklerde belirtilen
yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, uyulmayan her hüküm için tespit
edildiği tarihten itibaren aylık olarak bin Türk Lirası,
idari para cezası verilir.
(2) Bu Kanunda belirtilen idari para cezaları gerekçesi
belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilir. Verilen idari
para cezaları tebliğinden itibaren otuz gün içinde ödenir. İdari para cezaları
tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilir.
Hüküm bulunmayan haller ve muafiyet
MADDE 27 – (1) Çalışanların tabi oldukları kanun
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4857
sayılı Kanunun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
(2) Bu Kanuna göre düzenlenen kağıtlar damga vergisinden,
işlemler harçtan müstesnadır.
(3) Bakanlık, bu Kanuna göre yapılacak iş ve işlemlere ait
her türlü belge veya bilgiyi, elektronik ve benzeri ortamlar üzerinden
isteyebilir, arşivleyebilir, bu ortamlar üzerinden onay, yetki, bilgi ve belge
verebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Geçici Hükümler
Bağımlılık yapan maddeleri kullanma yasağı
MADDE 28 – (1) İşyerine, sarhoş veya uyuşturucu madde
almış olarak gelmek ve işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak
yasaktır.
(2) İşveren; işyeri eklentilerinden sayılan kısımlarda, ne
gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi şartlarla alkollü içki içilebileceğini
belirleme yetkisine sahiptir.
(3) Aşağıdaki çalışanlar için alkollü içki kullanma yasağı
uygulanmaz:
a) Alkollü içki yapılan işyerlerinde çalışan ve işin gereği
olarak üretileni denetlemekle görevlendirilenler.
b) Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan
veya içilen işyerlerinde işin gereği alkollü içki içmek zorunda olanlar.
c) İşinin niteliği gereği müşterilerle birlikte alkollü içki
içmek zorunda olanlar.
Güvenlik raporu veya büyük kaza önleme politika belgesi
MADDE 29 – (1) İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel
kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza
önleme politika belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından hazırlanır.
(2) Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan işveren,
hazırladıkları güvenlik raporlarının içerik ve yeterlilikleri Bakanlıkça
incelenmesini müteakip işyerlerini işletmeye açabilir.
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeşitli yönetmelikler
MADDE 30 – (1) Aşağıdaki konular ile bunlara ilişkin
usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir:
a) İlgili bakanlıkların görüşü alınarak, iş sağlığı ve
güvenliğinin sağlanması, sürdürülmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi
amacıyla; işyeri bina ve eklentileri, iş ekipmanı, işin her safhasında
kullanılan ve ortaya çıkan maddeler, çalışma ortam ve şartları, özel risk
taşıyan iş ekipmanı ve işler ile işyerleri, özel politika gerektiren grupların
çalıştırılması, işin özelliğine göre gece çalışmaları ve postalar hâlinde
çalışmalar, sağlık kuralları bakımından daha az çalışılması gereken işler, gebe
ve emziren kadınların çalışma şartları, emzirme odaları ve çocuk bakım
yurtlarının kurulması veya dışarıdan hizmet alınması ve benzeri özel düzenleme
gerektirebilecek konular ve bunlara bağlı bildirim ve izinler ile bu Kanunun
uygulanmasına yönelik diğer hususlar.
b) İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili olarak;
1) Çalışan sayısı ve tehlike sınıfı göz önünde
bulundurularak hangi işyerlerinde işyeri sağlık ve güvenlik biriminin
kurulacağı, bu birimlerin fiziki şartları ile birimlerde bulundurulacak
donanım.
2) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve
güvenlik biriminde görev alacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer
sağlık personelinin nitelikleri, işe alınmaları, görevlendirilmeleri, görev,
yetki ve sorumlulukları, görevlerini nasıl yürütecekleri, işyerinde çalışan
sayısı ve işyerinin yer aldığı tehlike sınıfı göz önünde bulundurularak asgari
çalışma süreleri, işyerlerindeki tehlikeli hususları nasıl bildirecekleri,
sahip oldukları belgelere göre hangi işyerlerinde görev alabilecekleri.
3) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunacak kişi, kurum ve
kuruluşların; görev, yetki ve yükümlülükleri, belgelendirilmeleri ve
yetkilendirilmeleri ile sunulacak hizmetler kapsamında yer alan sağlık gözetimi
ve sağlık raporları, kuruluşların fiziki şartları ile kuruluşlarda
bulundurulacak personel ve donanım.
4) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan kişi, kurum ve
kuruluşlardan işyeri tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre; hangi şartlarda
hizmet alınacağı, görevlendirilecek veya istihdam edilecek kişilerin sayısı,
işyerinde verilecek hizmet süresi ve belirlenen görevleri hangi hallerde
işverenin kendisinin üstlenebileceği.
5) İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık
personelinin eğitimleri ve belgelendirilmeleri, unvanlarına göre kimlerin hangi
sınıf belge alabilecekleri, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık
personeli eğitimi verecek kurumların belgelendirilmeleri, yetkilendirilmeleri
ile eğitim programlarının ve bu programlarda görev alacak eğiticilerin niteliklerinin
belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda yapılacak sınavlar ve
düzenlenecek belgeler.
c) Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak; risk
değerlendirmesinin hangi işyerlerinde ne şekilde yapılacağı, değerlendirme
yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli izinlerin
verilmesi ve izinlerin iptal edilmesi.
ç) Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak, işverenlerin
işyerlerinde bu Kanun kapsamında yapmakla yükümlü oldukları kişisel maruziyete
ve çalışma ortamına yönelik gerekli kontrol, inceleme ve araştırmalar ile
fiziksel, kimyasal ve biyolojik etmenlerle ilgili ölçüm ve laboratuvar
analizlerinin usul ve esasları ile bu ölçüm ve analizleri yapacak kişi ve
kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli yetkilerin verilmesi ve
verilen yetkilerin iptali ile yetkilendirme ve belgelendirme bedelleri.
d) Yapılan işin niteliği, çalışan sayısı, işyerinin
büyüklüğü, kullanılan, depolanan ve üretilen maddeler, iş ekipmanı ve işyerinin
konumu gibi hususlar dikkate alınarak acil durum planlarının hazırlanması,
önleme, koruma, tahliye, ilk yardım ve benzeri konular ile bu konularda
görevlendirilecek kişiler.
e) Çalışanlara ve temsilcilerine verilecek eğitimler, bu
eğitimlerin belgelendirilmesi, iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verecek kişi ve
kuruluşlarda aranacak nitelikler ile mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan
işler.
f) Kurulun oluşumu, görev ve yetkileri, çalışma usul ve
esasları, birden çok kurul bulunması hâlinde bu kurullar arasındaki
koordinasyon ve iş birliği.
g) İçişleri Bakanlığı ile müştereken, işyerlerinde işin
durdurulması, hangi işlerde risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda
işin durdurulacağı, durdurma sebeplerini gidermek için mühürlerin geçici olarak
kaldırılması, yeniden çalışmaya izin verilme şartları, acil hallerde işin
durdurulmasına karar verilinceye kadar geçecek sürede alınacak tedbirlerin
uygulanması.
ğ) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile müştereken, büyük
endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması için alınacak tedbirler,
büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerlerinin belirlenmesi ve
sınıflandırılması, büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporunun
hazırlanması ve uygulanması, güvenlik raporunun olmaması, incelenmek üzere
Bakanlığa gönderilmemesi veya Bakanlıkça yetersiz bulunması durumunda işin
durdurulması ve işin devamına izin verilmesi.
(2) Birinci fıkranın (b) bendine göre işyeri hekimi ve diğer
sağlık personeline dair çıkarılan yönetmelikte yer alan işyeri hekimi ve diğer
sağlık personelinin eğitim programları, çalışma süreleri, görev ve yetkilerine
ilişkin hususlarda Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınır.
Belgelendirme, ihtar ve iptaller
MADDE 31 – (1) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan,
ölçüm ve analizleri yapan kişi, kurum, kuruluşlar ve eğitim kurumları ile
ilgili olarak yetkilendirme ve belgelendirme bedelleri, bu kişi ve kurumlara
getirilen kuralların ihlali hâlinde hafif, orta ve ağır ihtar olarak kayda
alınması ile yetki belgelerinin geçerliliğinin doğrudan veya ihtar puanları
esas alınarak askıya alınması ve iptaline dair usul ve esaslar Bakanlıkça
belirlenir.
Değiştirilen hükümler
MADDE 32 – 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş
Kanununun;
a) 7 nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir. “Geçici iş ilişkisi kurulan işveren işçiye talimat
verme hakkına sahiptir.”
b) 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı
bendinin (d) alt bendinde yer alan “veya 84 üncü maddeye aykırı hareket etmesi”
ibaresi “, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da
işyerinde bu maddeleri kullanması” şeklinde değiştirilmiştir.
c) 71 inci maddesinin üçüncü fıkrasında geçen “hafif işler”
ibaresinden sonra gelmek üzere “, onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz yaşını
bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit işlerde çalıştırılabilecekleri” ibaresi
eklenmiştir.
MADDE 33 – 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel
Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ait bölümünde yer alan “Baş İş
Müfettişi” unvanlı kadrolar “İş Başmüfettişi” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 34 – Ekli (I), (II) ve (III) sayılı listelerde
yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I)
sayılı cetvelin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ait bölümüne eklenmiş,
ekli (IV) sayılı listede yer alan kadrolar iptal edilerek 190 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığına ait bölümünden çıkarılmıştır.(1)
__________________
(1) Bu maddede yer alan kadrolar için 30/6/2012 tarihli
ve 28339 sayılı resmi Gazeteye bakınız.
MADDE 35 – 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.
MADDE 36 – 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunla ilgili olup
yerine işlenmiştir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 37 – 4857 sayılı Kanunun aşağıdaki hükümleri
yürürlükten kaldırılmıştır:
a) 2 nci maddesinin dördüncü fıkrası.
b) 63 üncü maddesinin dördüncü fıkrası.
c) 69 uncu maddesinin dördüncü, beşinci ve altıncı
fıkraları.
ç) 77, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 95, 105
ve geçici 2 nci maddeler.
4857 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f)
bendinde yer alan “İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere”
ifadesi ile 98 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “85 inci madde
kapsamındaki işyerlerinde ise çalıştırılan her işçi için bin Yeni Türk Lirası,”
ifadesi metinden çıkartılmıştır.
Atıflar
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Diğer mevzuatta iş sağlığı ve
güvenliği ile ilgili olarak 4857 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna
yapılmış sayılır.
Mevcut yönetmelikler
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) 4857 sayılı Kanunun 77 nci, 78
inci, 79 uncu, 80 inci, 81 inci ve 88 inci maddelerine göre yürürlüğe konulan
yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri, bu Kanunda öngörülen
yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar uygulanmaya devam olunur.
Sağlık raporları
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Çalışanlar için, 4857 sayılı
Kanun ve diğer mevzuat gereği daha önce alınmış bulunan periyodik sağlık
raporları süresi bitinceye kadar geçerlidir.
İş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Bu Kanunun 8 inci maddesinde
belirtilen çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip
iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip
iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde
ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu
işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle (C)
sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine
getirilmiş sayılır.
Mevcut sertifika ve belgeler ile ihtar puanları
GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Bu Kanunun yayımı tarihinden
önce Bakanlıkça verilen işyeri hekimliği, iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri
hemşiresi sertifikası veya belgesi ile Türk Tabipleri Birliği tarafından
verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz
sayılanlar, mevcut belge veya sertifikalarını bu Kanunun yayımından itibaren
bir yıl içinde Bakanlıkça düzenlenecek belge ile değiştirmeleri şartıyla bu
Kanunla verilen bütün hak ve yetkileri kullanabilirler. Aynı tarihten önce
eğitim kurumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı
eğitimlerini tamamlayanlardan eğitimleri geçersiz sayılanlar ilgili mevzuata
göre sınava girmeye hak kazanırlar. Hak sahipliğinin tespitinde Bakanlık
kayıtları esas alınır.
(2) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce haklarında kesinleşmiş
yargı kararı bulunmayan eğitim kurumu ve ortak sağlık ve güvenlik birimlerine
uygulanan ihtar puanları, kayıtlarda yer alan haliyle yeni yapılacak
düzenlemeye aktarılır.
İşyeri hekimliği yapan kurum tabiplerine yapılan ücret
ödemeleri
GEÇİCİ MADDE 6 – (1) Kamu kurum ve kuruluşları ile
mahalli idarelerde gerçekleştirilmiş olan işyeri hekimliği ücreti ödemeleri
nedeniyle kamu görevlileri hakkında idari veya mali yargılama ve takibat
yapılamaz, başlatılanlar işlemden kaldırılır, bu ödemeler geriye tahsil ve
tazmin konusu edilemez.
GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Kanunun yayımı tarihinde Baş
İş Müfettişi kadrolarında bulunanlar, hiçbir işleme gerek kalmaksızın İş
Başmüfettişi kadrolarına atanmış sayılır.
GEÇİCİ MADDE 8 – (1) Bu Kanunun yayımlandığı tarihte
İş Sağlığı ve Güvenliği Merkez Müdürlüğünde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Enstitü Müdürü ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Enstitü Müdür Yardımcısı
unvanlı kadrolarda bulunanların görevleri, bu Kanunun yayımlandığı tarihte sona
erer ve bunlar en geç bir ay içinde derece ve kademelerine uygun diğer
kadrolara atanır. Bunlar, yeni bir kadroya atanıncaya kadar, eski kadrolarına
ait aylık, ek gösterge ve her türlü zam ve tazminatlar ile diğer mali haklarını
almaya devam eder. Söz konusu personelin atandıkları tarih itibarıyla eski
kadrolarına ilişkin olarak en son ayda aldıkları aylık, ek gösterge, her türlü
zam ve tazminatları, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü ödemelerin
(ilgili mevzuatı uyarınca fiili çalışmaya bağlı fazla mesai ücreti ve ek ders
ücreti hariç) toplam net tutarının (bu tutar sabit bir değer olarak esas
alınır); yeni atandıkları kadrolara ilişkin olarak yapılan aylık, ek gösterge,
her türlü zam ve tazminatları, ek ödeme ve benzeri adlarla yapılan her türlü
ödemelerin (ilgili mevzuatı uyarınca fiili çalışmaya bağlı fazla mesai ücreti
ve ek ders ücreti hariç) toplam net tutarından fazla olması hâlinde aradaki
fark tutarı, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın fark
kapanıncaya kadar ayrıca tazminat olarak ödenir. Atandıkları kadro unvanlarında
isteğe bağlı olarak herhangi bir değişiklik olanlarla kendi istekleriyle başka
kurumlara atananlara fark tazminatı ödenmesine son verilir.
(2) Bu Kanuna ekli listelerde ihdas edilen kadrolardan boş
bulunan 20 İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı, 100 İş Sağlığı ve Güvenliği Uzman
Yardımcısı, 40 Memur, 40 Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni ve 10 Mühendis
kadrosuna, 21/12/2011 tarihli ve 6260 sayılı 2012 yılı Merkezi Yönetim Bütçe
Kanundaki sınırlamalara tabi olmadan 2012 yılı içinde atama yapılabilir.
Yürürlük
MADDE 38 – (1) Bu Kanunun;
a) 6, 7 ve 8 inci maddeleri;
1) Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az
tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yıl
sonra,
2) 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli
sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra,
3) Diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı ay
sonra,
b) 9, 31, 33, 34, 35, 36 ve 38 inci maddeleri ile geçici 4,
geçici 5, geçici 6, geçici 7 ve geçici 8 inci maddeleri yayımı tarihinde,
c) Diğer maddeleri yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra,
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 39 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu
yürütür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder